Zasada wspólnego portfela w konkubinacie.
Do konkubentów nie mogą być stosowane przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego odnoszące
się do osób pozostających w związku małżeńskim, np. o wspólności majątku, co oznacza m. in. że nie
stosuje się domniemania równości udziałów etc.
Jednakże jedną z zasad, które bywają często stosowane przy rozliczeniach konkubentów jest tzw.
zasada wspólnego portfela. Może być stosowana pod warunkiem dokonania ustaleń, z których wynika,
że strony gospodarowały wspólnie – de facto tak jak małżonkowie. Jeżeli więc konkubenci nie
rozdzielali swych dochodów i ponoszonych wydatków Sądy mogą przyjąć, że ich wydatki były
jednakowe. Niezależnie, czyje faktyczne dochody były wyższe – stosuje się fikcję – jak gdyby wspólnie
zarządzane środki stanowiły współwłasność w częściach równych.
„Stwierdzenie o prowadzeniu tzw. wspólnego portfela nie miało na celu przeniesienie rozliczeń na
przepisy kodeksu rodzinnego, lecz wskazanie, że strony gospodarowały wspólnie i prowadziły też w
taki sposób działalność gospodarczą i nie rozdzielały dochodów i zakresu finansowania. Brak
rozdzielenia dochodów i ponoszonych wydatków pozwala przyjąć, że te wydatki były jednakowe” (
wyrok SN z dnia 5 października 2011 r., IV CSK 11/11).
W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się także, że do rozliczenia konkubinatu, w tym
nakładów dokonanych przez konkubentów na majątek jednego z nich, mają zastosowanie przepisy art.
405 i nast. KC, ( normujące tzw. BEZPODSTAWNE WZBOGACENIE), chyba że szczególne
okoliczności faktyczne sprawy wskazują na istnienie innej podstawy prawnej tych rozliczeń.
Powyższe zasady rozliczenia mają poważne skutki prawne i procesowe w postępowaniach
dotyczących zwrotu kwot wyłożonych na majątek drugiego z konkubentów, zwłaszcza w okresie
długoletniego związku. W przypadku wykazania tzw. wspólnego portfela nieistotne staje się, który z
partnerów wydatkował wyższe kwoty na utrzymanie związku - a zatem nie będzie mógł domagać się
rozliczeń w części rzeczywiście zainwestowanej np. w nieruchomość drugiego partnera.
Adwokat Warszawa - Irena Maria Bulińska - www.adwokat-bulinska.pl
